Czy każdy z nas słyszał o Zbrodni Pomorskiej, która miała miejsce w 1939 roku?

Niektórzy wiedzą o niej, bo dotyczy to ich rodzin i przodków, których

zamordowano, inni coś słyszeli przy okazji obchodów rocznicowych. Są też tacy, dla których to odległe wydarzenie jest jedynie historycznym zapisem.

Zbrodnia Pomorska była zaplanowana i zakrojona na szeroką skalę. W jej wyniku zamordowano w około 400 miejscowościach dawnego województwa pomorskiego 30 tysięcy Polaków. Dopuścili się jej członkowie niemieckiej organizacji Selbstschutz Westpreussen. Niestety całkowita liczba ofiar jest niemożliwa do ustalenia ponieważ sprawcy zniszczyli dokumentację i skutecznie zacierali ślady swoich zbrodni.

Na terenie powiatu nakielskiego znajduje się kilka miejsc, w których mordowano polską ludność.

Jednym z nich jest żwirowisko w Paterku. To tutaj w październiku i listopadzie 1939 roku Niemcy zamordowali ponad 200 osób.

Instytut Pamięci Narodowej w 2018 roku przygotował publikację poświęconą zbrodni w Paterku. Jej autorem jest dr Tomasz Sylwiusz Ceran, który zebrał w niej wszystkie obecnie dostępne dokumenty i informacje dzięki, którym przedstawił przebieg tego okrutnego wydarzenia, którym zostali doświadczeni mieszkańcy Paterka i okolic, a także osoby duchowne z pobliskiej Górki Klasztornej.

Książka jest opatrzona licznymi fotografiami, zeznaniami świadków, wspomnieniami rodzin pomordowanych. Można w niej także prześledzić protokoły ekshumacyjne. Na szczególną uwagę w tej publikacji zasługuje album fotograficzny, który został przygotowany dla Kardynała Stefana Wyszyńskiego – Prymasa Polski z okazji jego wizytacji, którą odbywał w 1971 roku w parafii pw. Św. Wawrzyńca w Nakle oraz Kaplicy Rektorskiej pw. M.B. Bolesnej w  Paterku. Zawiera on liczne fotografie dokumentujące ekshumację pomordowanych, ich identyfikację przez rodziny oraz uroczystości pogrzebowe, które miały miejsce 8 lipca 1945 roku w Nakle nad Notecią.

Wiele kart historii naszej ojczyzny jest zapisanych krwią. Krwią tych, dzięki, którym dzisiaj możemy żyć w wolnej Polsce. Naszą powinnością jest to, by o nich pamiętać i by 

następne pokolenia nigdy o nich nie zapomniały.

Książka „Zbrodnia i pamięć. Paterek 1939” jest dostępna w Filii Bibliotecznej w Paterku oraz pozostałych placówkach PiMBP w Nakle nad Notecią.

Zachęcam do jej przeczytania. Temat trudny,  jednak ważny.

Oby nie pozostał tylko historycznym zapisem lecz trwał w pamięci nas wszystkich.

Autor: Katarzyna Hass PiMBP w Nakle nad Notecią